Afbeeldingen gebruiken in presentaties en op het web

Om een presentatie, een website of blog te verfraaien zijn afbeeldingen en foto's onontbeerlijk. Toch kan je niet zomaar bestaande afbeeldingen overnemen. Hier spelen namelijk twee rechtsprincipes : het auteursrecht (copyright) en het afbeeldingsrecht (privacy). Je moet dus toestemming hebben van de auteur en de personen die afgebeeld worden. Dit allemaal uitzoeken kost tijd en geld. Je kan overwegen het risico te nemen omdat het een presentatie betreft voor een kleine groep, maar voor je het weet staat je presentatie op Slideshare.

Je kan natuurlijk ook creatief aan de slag met een tekenprogramma, scanner of fototoestel. Er is natuurlijk het bestand van afbeeldingen binnen MS-Office, maar o zo afgezaagd. Met enkele trucjes vind je makkelijk afbeeldingen en foto's terug die je mag gebruiken (met of zonder enige restricties).

Als je naar de Wikipedia surft, tref je de link aan naar Wikimedia commons, een database met foto's en afbeeldingen die vallen onder de GNU Free Documentation License. Dit is een copyright-licentie die stelt dat je de afbeeldingen vrij mag herbruiken.

Iets complexer zijn de Creative Commons : een set van auteursrechten die beheerd wordt door een internationale non-profitorganisatie.
Op de site vind je enkele databanken met allerhande media die je mag gebruiken onder bepaalde voorwaarden (bijv. niet voor commercieel gebruik, naamsvermelding, ...). Wat Creative Commons zijn vind je uiteraard uitgelegd op hun website en ze hebben daar ook enkele fijne video's met tekst en uitleg.

Ook op de bekende foto-databank Flickr vind je een link naar afbeeldingen met een creative commons-licentie.

Joomla! opnieuw verkozen tot beste open source cms

Het is hen weer gelukt : Joomla! won opnieuw de "Best PHP Open Source Content Management System" for 2007. Voor hen die het nog niet weten : Joomla! is een gratis en open source content management systeem waarmee je snel een website kan bouwen. Het is ondertussen waanzinnig populair, ondermeer door de steeds groeiende lijst van uiterst makkelijk te installeren plug-ins (e-commerce, RSS, formulieren, ...).

Zo is de nieuwe site van Bibliotheek.be en ook mijn eigen site opgebouwd met Joomla!

In het jury-rapport stond ondermeer :

possibly one of the biggest success stories in open source of late

Factoren die meespeelden in het toekennen van de prijs waren ondermeer :

Most notably its good front-end for administrators and end-users, which gives users a simple and traditional company website straight out of the box. Once again, judges commented on the size and responsiveness of the community, which translates to potential problems being dealt with quickly.

Dit succes is des te opvallend omdat de eerste versie, als een variant op Mambo, pas eind 2005 werd gelanceerd. Maar het is ondertussen de meest gedownloade CMS in de wereld.

Het Vlaamse CMS Drupal werd tweede. En zo werd ook mijn top-2 bevestigd.

Maarifa doet zijn duit in het zakje door een workshop over Joomla! te organiseren, die doorgaat op dinsdag 18 december 2007 in Gent. Snel inschrijven is de boodschap.

Inschrijven kan via de website : www.maarifa.be > workshops > webdesign

De opleiding gaat door in de Bibliotheekschool van Gent (cvo VSPW vzw).

Een strategische visie op Web2.0

Op het afgelopen NVB-congres (15 november 2007) presenteerde ik een eerste draft van een strategische aanpak van Web2.0 in een organisatie. Deze draft vind je op slideshare.

Als bewonderaar van Ilya Prigogine (1917-2003) nam ik zijn chaostheorie als uitgangspunt. In een citaat kort voor zijn overlijden sprak hij reeds :

We leven in een transitie naar een informatiesamenleving. Dat vraagt een nieuw vocabularium. Ik denk dat termen als chaos en zelforganisatie soms misschien oppervlakkig worden gebruikt, maar het gaat toch in de goede richting. Internet, dat is zelforganisatie. Het is een voorbeeld van iets spontaans, buiten elke traditionele aanpak. En het werkt toch. [Ilya Prigogine / Anna Luyten. In : Knack (11 juli 2007)]

Deze visie gaat helemaal op voor Web2.0 : een komen en gaan van applicaties, systemen, kanalen en actoren waarbij het onmogelijk is om het overzicht te behouden. Hij heeft de opkomst van Web2.0 niet meer mogen meemaken, maar zou zich over de huidige wildgroei niet te veel zorgen gemaakt hebben. Zijn onderzoek heeft immers aangetoond dat een wanordelijk systeem door minieme interne veranderingen toch een ordelijke staat kan verkrijgen. Hij had het hoog op met de menselijke creativiteit, dus alles komt wel op zijn pootjes ...

Zelforganisatie is in mijn ogen echter iets om te laten gebeuren op macroniveau. Organisaties hebben vaak niet de tijd om iets op een organische wijze te laten groeien en doen dan ook beroep op hulpmiddelen om de groei te versnellen en te sturen.

In mijn presentatie behandelde ik verschillende managementtechnieken, die hiervoor in aanmerking zouden komen. Op mijn laatste slide van mijn presentatie heb ik een aanzet gegeven tot een meetinstrument voor het integratieniveau van Web 2.0 in een organisatie. Misschien wil jij wel de uitdaging aan om dit even uit te testen op jouw organisatie ? Stuur gerust je opmerkingen en feedback.

nvb-congres

Die deadlines toch ! Enkele hectische weken achter de rug en daarom geen tijd gevonden om iets zinvols te schrijven. Gelukkig bieden er zich nu enkele minder stormachtige weken aan (eindelijk nog eens langer dan 5 uur slapen !) en mijn inspiratie is veelbelovend.

Afgelopen donderdag was het NVB-congres, een samenkomst van Nederlandse informatie-professionals in Ede. De evenknie van onze "Informatie 2007" : interessante lezingen, grote beurs en een uitgelezen kans op netwerking. Alleen zeer jammer dat er zo weinig Vlaamse bezoekers waren, die "eilandjesmentaliteit" toch van de Vlamingen.

Aan de Vlaamse sprekers zal het niet liggen : we waren met drie. Stefaan hield een zeer bevlogen uiteenzetting over gaming in de bibliotheek. Eva was, als buitenlandse, dus neutrale waarnemer, dagvoorzitter en moderator van het onderdeel opleidingen. In het panelgesprek waren er zeer scherpe (on-Vlaamse) discussies tussen de opleidingen. Ook de studenten in de zaal lieten zich niet onbetuigd. Toch leek het me, met de Vlaamse context in het achterhoofd, een discussie over punten en komma's. Er bleek immers veel visie aanwezig bij de meeste sprekers. Ondanks de nog niet denderende instroom was de crisissfeer die ik enkele jaren terug ervaarde, helemaal weg.

Zo'n openbaar debat zou ook in Vlaanderen veel kunnen betekenen. Tijdens het debat was er heel wat belangstelling voor de uitleg die Eva gaf over ons modulair systeem, waardoor de vraag naar gespecialiseerde trajecten ondervangen zou kunnen worden. Dit ervaarde ik enkele jaren terug ook toen ik vol trots op een vorig NVB-congres het toenmalig plan ontvouwde hoe de Vlaamse bibliotheekopleidingen zouden hervormd worden. Helaas ...

Op een volgende post bespreek ik mijn eigen uiteenzetting over de strategische aanpak van Web 2.0. Mijn presentatie vind je alvast op slideshare.

Actie tegen de keuzeterreur

Tja, hier ben ik weer met één van mijn stokpaardjes : klanten aan het lijntje houden met geautomatiseerde call centers als een misbegrepen vorm van procesmanagement en zogenaamde optimalisatie van informatiestromen.

Ik moest aan mijn vorige posts (Swicki en Over processen, informatie- en communicatiebeleid en klantentevredenheid) terugdenken toen ik de Humo van deze week opensloeg. De laatste tijd heb ik bitter weinig tijd om de Humo uit te lezen, laat staan om televisie te kijken, maar een vast ritueel is het lezen van de "zappa"-rubriek van de onvolprezen Patrick de Witte (pdw). In "Zappa" worden de komende televisieprogramma's op een licht surrealistische en vrij hilarische wijze tegen het licht gehouden. Over de aankondiging van de nieuwe reeks consumentenprogramma's "Radar" schrijft hij volgende annekdote :

Lezen jullie mee, Belgacom en Telenet ? De 75-jarige Mona Shaw trok met een klauwhamer naar de kantoren van Comcast, in Manassas, Virginia. Het bedrijf had haar een basispakket telefoon-internet-kabeltelevisie verkocht maar dat raakte maar niet geïnstalleerd. (...) Mona sloeg bij binnenkomst meteen enkele monitors, keyboards en telefoons naar hun moer, onder het roepen van 'heb ik NU jullie aandacht?"', werd gearresteerd, kreeg een boete, maar heeft nu wel een vlot werkende telefoon-kabel-en internetverbinding via het concurrerende Verizon.

Iets om als "kloteklanten" te overwegen ?

Een hilarisch filmpje (uit Dr. Who) over call centers vind je op YouTube :

Web 3.0 of Web 2.1 ?

Herken je dit : eigenlijk besef je dat de discussie geen enkel doel dient, maar je kunt je niet laten er mee te moeien. Of het nu gaat over de smaak van het bier, de uitstraling van een actrice of de komst van Web 3.0 ?

Maar als Gartner, één van de grootste IT-onderzoeksbureau's er zich gaat mee moeien, wil ik het ook niet laten. Terwijl het grootste deel van onze medemensen Web 2.0 niets kan situeren, zijn de marketeers Web 3.0 reeds aan het verkopen. Marketeers verkopen immers geen producten meer, ze verkopen merken ... En is Web3.0 meer dan een merk, een idee, een concept ?

In september hield Gartner in Las Vegas een "web inovation summit" en behandelde de (artificiële ?) hype rond Web 3.0. Volgens de aanwezige analisten is het inderdaad een storm in een glas water en gaat het over enkele kleine aanpassingen aan de Web2.0-toepassingen. Web 2.1 dus in plaats van Web 3.0. Maar de aanbieders van de vernieuwde toepassingen willen natuurlijk hun innovaties beklemtonen door het voor te stellen als een nieuwe generatie.

Wat zijn nu die vernieuwingen ? Uiteraard de komst van de virtuele werelden en de mogelijk om via avatars te navigeren. Anderzijds is er het ook reeds eeuwen aangekondigde semantische web. Maar volgens diezelfde analisten zijn die niet zo revolutionair.

Critici plaatsen daar tegenover dat ook Web 2.0 niet meer dan een marketingterm is en dat de zogenaamde vernieuwende technologie niet meer is dan een samenraapsel is van bestaande technologieën (Ajax !) en dat tagging ook maar een kwestie is van design.

Een interessante post over de zogenaamde vernieuwende aspecten van Web 3.0 lees je trouwens op de blog van Nova Spivack. Vooral zijn idee over semantische sociale netwerken is interessant :

"For a specific example, take social networking. We are seeing much talk about "opening up the social graph" so that social networks are more connected and portable. Ultimately to do this right, the social graph should be represented using Semantic Web standards, so that it truly is not only open but also easily extensible and mashable with other data."

Oh, ja waar ging het ook al weer over bij Web2.0 ?
"Let's connect people", juist, ja.

Open Source

Daarjuist had ik een leuke babbel met Frédéric Barbier van Advanced Projects & Products en verantwoordelijke voor de Ingres-afdeling. We hebben het gehad over relationele databanken, business intelligence en open source. Ingres is dat alles : het is één van de oudste relationele databanken en was ooit de grote concurrent van Oracle. Na enkele moeilijke jaren is Ingres sinds 2005 opnieuw onafhankelijk en gooit het duidelijk over een andere boeg. Het bedrijf profileert zich expliciet als een aanbieder van open source-software. Die stap bewijst ook dat open source niet langer enkel de "not-for-profit"-gedachte huldigt en dat de mythe van open source = gratis steeds meer doorprikt wordt. Het business-model dat gebaseerd is op open source biedt immers verschillende voordelen, zoals een soepele en dus snellere ontwikkeling van de software en een grotere garantie tot blijvende beschikbaarheid van de data. Toch blijven er over open source de nodige misverstanden bestaan. Op de site van Ingres vind je trouwens een interessant artikel over de 6 grote mythes over open source.

De digitale kloof

Met het gevaar om vijgen na pasen te behandelen : enkele weken geleden bracht de Vlaamse overheid een rapport uit over de digitale kloof in Vlaanderen.

Dit is een onderwerp dat mij nauw aan het hart ligt. Ik heb me daar het afgelopen decennium in verdiept, alhoewel ik de laatste jaren het onderwerp wat losgelaten heb.

Op Informatie 1999 was ik key-notespreker en heb toen voor de congresbundel een artikel geschreven over "Informatie-armoede". Ik heb daarjuist de diskette (waar is de tijd) van onder het stof gehaald en de tekst op Google-docs gepubliceerd. Het was een aangename herontdekking.

Het onderzoek moet ik nog eens grondig doornemen, maar misschien reeds volgende kritiek in de marge : het lijkt opnieuw een kwantitatief rapport geworden : hoeveel pc's, hoeveel uren zitten we op het internet, ...

Dit zegt niet zo veel over de eigenlijke graad van "digibetisme". Een analfabeet kan trouwens ook boeken in huis hebben zonder ze te kunnen lezen. En de duur dat we op het internet vertoeven, kan ook een negatieve indicatie zijn : we vinden niet wat we zoeken.

Een voorbeeld dat ik reeds tien jaar geleden gaf : de snelheid van antwoorden via e-mail versus andere kanalen door overheden en de daaruit voortvloeiende onbedoelde discriminatie.

Het probleem van de informatiearmoede is minder een discussie over bezit en toegang tot de digitale media, maar wel over het gebruik ervan.

In plaats van "aalmoezen" te geven aan mensen die een pc aanschaffen, zou de overheid meer moeten investeren in voorzieningen die zowel de faciliteiten als de ondersteuning en begeleiding aanbieden. "Internet voor iedereen" was een helaas een halfslachtig initiatief.

Een taak die de openbare bibliotheek niet zou mogen laten liggen, maar helaas ... Is er reeds onderzocht in hoeveel bibliotheken mensen kunnen mailen ? Waar kan men reeds gebruik maken van tekstverwerking ed. ? Zijn de competenties aanwezig bij het personeel om gebruikers bij te staan ?

Boeken in de praktijk

Onder het motto "het moet niet altijd serieus zijn" :

Toen ik enkele weken geleden in de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek was om de sessies "wieden in vertrouwen", een opdracht van het VCOB, te geven, had Guido Verschaeren, hoofd van de gedrukte media, enkele illustraties van werken die de bibliotheek moest wieden wegens beschadigingen. De voorbeelden waren echter zo hilarisch dat hij ze achterhield. Hierbij vind je twee covers van boeken uit de hoofdstedelijke bibliotheek die in de praktijk gezet zijn door hun ontleners.

Het einde van de bibliotheekopleidingen ?

Toen ik mijn eerste stappen in het bibliotheekwerkveld zette, kwam de toenmalige burgemeester bij ons in de bibliotheek en liet zich ontvallen : "Een bibliotheek openhouden is toch iets voor vrijwilligers". De oud-bibliothecaresse, die inwoonde in die bibliotheek en mooi geportretteerd werd in één van de boeken van Geertrui Daem, kwam in die periode naar mij en zei : "Dit is toch geen beroep voor een man." Dit was ongeveer 15 jaar geleden ...

Daaraan moest ik terugdenken toen ik het bericht op de VVBAD-site las : "VVBAD bezorgd over de bibliotheekopleidingen". In de laatste decennia hebben we in de bibliotheek- en informatiewereld een enorme stap vooruit gezet. De sector heeft een ongekende professionaliteit bereikt en in die slipstream hebben ook de bibliotheek- en archiefopleidingen hun voordeel gedaan. Maar ook omgekeerd : aan de Biblitoheekschool van Gent hadden we er een erezaak van gemaakt om de nieuwe ontwikkelingen in de sector niet alleen te volgen, maar ook voor te zijn. Middelen waren er niet, bijscholen deden we in onze vrije tijd en betaalden we grotendeels uit eigen zak en tijd om zelf te onderzoeken of te publiceren was er niet.

Maar een gouden tijd lag in het verschiet : de aangekondigde BaMa-structuur zou de bibliotheekopleidingen een nieuw elan geven. We droomden luidop van een bibliotheekopleiding naar Deens model : alle opleidingen in één verticale structuur en een optimale doorstroming.

Ik stelde zelfs vier jaar geleden dit concept gaan voor op het NVB-congres in Nederland. Mijn presentatie vind je nog in de Darlin-database. De presentatie had de toepasselijke naam : "tussen werkelijkheid en droom".

Helaas die droom is doorprikt : de structuur wordt zo onnodig complex dat zeker de kwaliteit, maar zelfs de volledige toekomst van de opleidingen in gevaar is. En wat dan ? Enkel opleidingen op de werkvloer ? Als ik cynisch zou zijn, zou ik dit als zelfstandig aanbieder van trainingen toejuichen. Maar natuurlijk ben ik niet gebaad met een zieltogende sector.

Plooien bibliotheken zich straks terug op een klein clubje bibliofielen, die de papieren boeken zullen koesteren ? Terwijl in deze complexe informatiemaatschappij meer dan ooit behoefte is aan complexe informatievaardigheden :

• de openbare bibliotheek wordt steeds meer de plaats voor een democratische en kwaliteitsvolle toegang tot het brede spectrum van informatie
• scholen schieten te kort in het aanleren van informatievaardigheden
• onderzoekers krijgen te maken met een steeds groter wordende diversiteit aan bronnen
• de informatievoorziening van de overheid wordt steeds complexer
• organisaties en bedrijven hebben nood aan een gestructureerde aanpak van de informatieoverdaad
• ...
  

Ook voor Commissaresse was het bericht van de VVBAD het sein om uit te halen naar de uitzichtloze situatie waarin de opleidingen beland zijn. Het is een lezenswaardig pamflet.

Als collega van Commissaresse aan de Bibliotheekschool kan ik haar alleen maar bijtreden. Na enkele jaren van hoop op en werken aan een volwaardige bibliotheek- en informatieopleidingsstructuur is die hoop bruusk omgeslagen in wanhoop. De afgelopen jaren hebben we een opleiding opgebouwd van een ongekende kwaliteit en dit met weinig meer dan het enthousiasme van de docenten, medewerkers en cursisten. En nu vrees ik dat ook dat enthousiasme snel zou kunnen tanen ...

Nu ik mijn opdracht (na meer dan 12 jaar doceren) verminderd heb tot een symbolisch aandeel tvv van mijn zelfstandige activiteiten, voel ik mij, in een zwartgallige bui, als de rat die het zinkende schip verlaat.

Maar laat dat Commissaresse en de andere collega's niet weerhouden om er voor alsnog iets van te maken en laat het wel duidelijk zijn dat ik nog steeds met enorm veel plezier beleef aan het doceren en discussiëren met de cursisten.

Misschien kan deze blogpost de start zijn van een een gezamenlijke guerrilla-marketing campagne ;-) Bibloggers, aller landen, verenig u !

Swicki

Dit is mijn eerste post na een vrij lange afwezigheid : onder het adagium "storingen hebben voorrang" heb ik een volle week gespendeerd (tussen het andere werk door) om mijn website online te krijgen. De verhuis van de ene host naar de andere liep helaas niet zonder problemen. Misschien was het een stille wraak omwille van mijn post over "kloteklanten".

Mijn toenmalige bevindingen werden door de perikelen met de website nog maar eens bevestigd. Bij mijn oude hostingsmaatschappij kreeg ik in die week weer eens te maken met de "keuzeterreur" : eindeloos cijfers intoetsen op je telefoontoestel en als je dan uiteindelijk toch iemand aan de lijn kreeg, bleek je het verkeerde nummer gedraaid te hebben en moest je van voor af aan beginnen. De muren opgelopen heb ik, want mailen was niet beter : soms wachttijden van vijf dagen.

Dan scoort mijn huidige hostingsmaatschappij (voorlopig) toch beter : om 5 uur 's nachts werd daar de telefoon onmiddellijk opgenomen zonder voorafgaande toetscombinaties.

Maar het is niet de bedoeling om mijn frustraties af te reageren op deze blog (ik ben nochtans goed bezig), maar hiermee wil ik me wel verontschuldigen voor mijn onbereikbaarheid.

Allé, toch iets inhoudelijks : Swicki's. Ik heb me daarjuist op de swicki's gestort en op het eerste zicht lijkt dit het gadgetgehalte van veel web2.0-toepassingen te overstijgen. Het Amerikaanse bedrijf Eurekster ontwikkelde dit zoekinstrument geheel in de geest van web2.0 (Tag- of fotowolk, weet je wel) en zou ideaal zijn om je blog of website te laten doorzoeken.

Het bijzondere is evenwel dat het systeem leert van de bezoekers en van hun klikgedrag. Bezoekers kunnen immers ook "stemmen" op de voor hen interessante links. Daardoor worden de zoekresultaten soms snel aangepast en zouden bezoekers sneller de gewenste informatie vinden. Voor organisaties met complexe websites kan dit trouwens een aanvulling vormen op de normale zoekinterface en zorgt voor waardevolle informatie over het zoekgedrag van de bezoekers.

Ritanila (Rita Niland) plaatste alvast een swicki op haar blog, maar is nog niet helemaal overtuigd, zoals je kan lezen op haar blog. Haar swicki vind je hier.

Binnenkort misschien hier op de site, maar ik ga het toch nog even op zijn waarde checken.

Jan

EuroNews - een Europese Digitale Bibliotheek

EuroNews selecteerde een aantal Europese organisaties en bedrijven die elk op hun manier meewerken aan een Europese Digitale Bibliotheek en maakte er een nieuwsitem van.



In Europe, the race is on to digitise our cultural heritage. The goal is to create a European Digital Library containing all our cultural knowledge, accessible to everyone, preserved for ever.
But is this the end of the traditional book?

Passeren de revue:
Geert Willems - KULeuven/EPOCH
Ewoud Sanders - Haarlem
Astrid Verheusen - Koninklijke Bibliotheek Nederland
Reinder Storm - Koninklijke Bibliotheek Nederland
Vitus Bosch - Quidenus Technologies
Onno Zaman - Pictura Imaginis

Het geeft een idee van wat er kan en wat er allemaal nog te doen staat...

Fascinerende tijden.

Roddelmanagement

Daarjuist heb ik mij toch even verslikt in mijn muesli. In het Nieuwsblad stond een verslag van een onderzoek van het Amerikaanse adviesbureau Steelcase.

De laatste weken ben ik immers opnieuw in actie geschoten met mijn onderzoek voor mijn masterproef "Strategisch informatiemanagement als voorwaarde voor een goed bestuur". Druk bezig met processen uit te tekenen, concepten te ontwerpen en Informatiestromen en -opslag zo formeel mogelijk in kaart brengen.

En nu besluit Chris Congdon van Steelcase dat de informele circuits misschien nog belangrijker zijn. Roddelen, in het Engels klinkt het wat genuanceerder : water-cooler conversations, blijkt bedrijven enorm vooruit te helpen.

“The way news travels at work – both formally and informally – is fascinating to watch,” said Chris Congdon, manager of corporate marketing for Steelcase. “Every workplace has the person or persons who know the scoop, at Steelcase we call those people hubs, and others that have the ability to grant access to people or information in the office; these are gatekeepers. Knowing who these people are and how information flows within an organization grants great insight for management and can be leveraged for increased productivity through space planning.”
(bron : http://www.steelcase.com/na/steelcase_examines_water_cool_News.aspx?f=25782)

Ik wist dat roddelen, of houden we het op koffie-klets, in grote organisaties belangrijk is voor de sociale cohesie en de integratie van nieuwkomers, maar dat deze informele informatiecircuits ook hun meerwaarde hebben voor de formele informatiedoorstroming in grote organisaties is voor mij nieuw.

Toch sluit dit aan bij bepaalde managementprincipes, zoals het concept van "skip levels", waarbij het topmanagement op gezette tijden op lagere echelons even zijn opwachting maakt om misverstanden te voorkomen die zouden ontstaan door een te lange communicatieketen. Herinner je het spelletje uit je kindertijd : een zin doorfluisteren in een kring kinderen en dan lachen met het uiteindelijke resultaat.

Ook het principe van de "onmiddellijke communicatie" sluit hier bij aan. Ongenoegen en verwarring is in organisaties vaak een gevolg van de late formele communicatie van de directie. Het nieuws heeft dan al vaak in gekleurde vorm de werknemers bereikt via de "water-cooler conversations" (toch een mooi woord ;-) ).

Deze informele informatiestromen integreren in het informatiemanagement (maar hoe begin je er aan, iemand een suggestie ?) van een organisatie lijkt me dan ook nuttig omdat het inzicht biedt hoe informatie doorstroomt en de verspreiders van die informatie zijn ideaal om feedback te leveren.

Een ander verhaal wordt het natuurlijk wanneer deze roddels een virtueel leven beginnen te leiden. Denk maar aan persoonlijke blogs van werknemers en interne communities. Dit zorgt er voor dat het enerzijds controleerbaarder (en sanctioneerbaarder) wordt, maar dat ook de kans op externe lekken vergroot. Een interne community, afgesloten van de buitenwereld, waar werknemers desgewenst ook anoniem commentaar kunnen geven, is misschien een deel van de oplossing.

Maar of het plezierig is om een nieuwe discussie op het forum te zien verschijnen met als titel : "DE DIRECTEUR IS EEN ZAK !" ...,

Een echt virtueel museum

Een vrachtwagen reed zich gisteren klem in de smalle straatjes van de Brugse binnenstad. Kon hij maar vliegen zoals de avatars in SecondLife...

Na mijn bericht over virtueel Brugge en virtuele musea ging ik, gedreven door mijn niet-aflatende jongensachtige nieuwsgierigheid, op zoek naar een echt virtueel museum.
En ik vond wat ik voor ogen had: een volledig virtueel museum waar je door wandelt en de kunstwerken in detail kan bekijken: Virtueel Museum Arabesk
Het duurde even voor ik de plugin aan de praat kreeg, maar het is de moeite waard. Of het nu om een exacte kopie van een bestaand gebouw gaat of een virtuele ruimte is uiteraard niet belangrijk. De beleving van het rondwandelen door een zaal blijft toch iets bijzonders.
Het moet wel gezegd dat in de 2D-wereld de weergave van de kunstwerken nog net iets beter is. Kijk bijvoorbeeld eens naar de (roundshot)beelden van het Pier Pander Museum.


Als iemand nu nog even in SL voor mij die musea wil bouwen...

Bibliotheek2.0 in de achtertuin

Gisteren was ik een hele dag te gast bij de provincie Oost-Vlaanderen om er een vorming te geven voor de plaatselijke bibliothecarissen. De zaal zat twee maal afgeladen vol, maar ik ben wel zo bescheiden om dat niet enkel aan de vorming te wijten. Netwerken lijkt immers geen loos begrip te zijn voor de Oost-Vlaamse bibliothecarissen, de sfeer was dan ook joviaal.

Er was nog wat tijd over en Joris, bibliotheekconsulent van de provincie, stelde in alle bescheidenheid enkele nieuwe functies voor van het provinciale bibliotheeksysteem "Ovinob". Terwijl op Informatie 2007 vooral met buitenlandse voorbeelden gegoocheld werd, ligt (de aanzet van) Bibliotheek2.0 in onze achtertuin. Achter Ovinob zit misschien iets te weinig gezonde arrogantie, maar des te meer daadkracht.

Om het enthousiasme van het Oostvlaamse bibliotheekteam te schetsen : vrijdag een leuke Web2.0 tool gezien op Informatie 2007, maandagmorgen stond een eigen versie reeds op hun site : de covers van pas binnen gebrachte boeken in de Oost-Vlaamse bibliotheken worden in real-time op de gemeenschappelijke catalogus getoond. Ook een mash-up ontbreekt niet op hun site : een kaart toont alle bibliotheken en van verschillende ook of ze op dit moment open zijn of nog open zullen gaan. Een mash-up eens niet gebaseerd op Google-maps, maar op de GIS (geografische informatiesystemen).

Leners die inloggen (je moet daarvoor wel een bibkaart hebben uit Oost-Vlaanderen) kunnen waarderingen (sterretjes) geven aan boeken. Er wordt gewerkt met attenderingen. Digitale lenerssuggesties worden verzameld voor de hele provincie, zodat die een statistische meerwaarde krijgen.

Dit zijn misschien wat leuke spielereien, maar de demonstratie van hun collectiemanagementinstrumenten was zeer verbluffend. Bekijk eens als voorbeeld het "dashboard" van Zele en klik door op de grafieken. Fenomenale functionaliteiten !

Hou ze in het oog, in Oost-Vlaanderen voltrekt zich een stille revolutie.

Informatie 2007 : een korte terugblik

Alexander en ik hebben twee zware dagen achter de rug. Informatie 2007 was weer even slopend als het interessant was. Alexander hield 4 (vier !) presentaties waaronder één met mij over Web2.0. De zaal was afgeladen vol en de temperatuur was broeierig. Toch is ze in goede aarde gevallen, vermoeden we, getuige immers de zeer leuke reacties achteraf.

Onze presentatie vind je trouwens op slideshare.



Ik had helaas geen tijd om de andere presentaties te volgen omdat ik de stand van Maarifa op de beurs moest bemannen. Ondermeer de keynote van Peter Hinsen en de presenaties van Eva Simon (bibliotheek 2.0) en Eppo van Nispen tot Sevenaer (Dok.info) had ik graag gevolgd. Maar gelukkig, vooruitziend als ik was, hielp ik de VVBAD enkele maanden geleden bij het opzetten van hun podcasten van die en vroegere presentaties. De komende dagen stem ik af op Radio VVBAD.

Op de beurs zelf was het een grote, maar aangename drukte : veel (oud-)bekenden, klanten en geïnteresseerden zijn langsgekomen. Of mensen die onder het motto "Informatiemanagement : een harde noot om kraken ?" een walnootje kwamen inslaan. Folders te weinig, iets wat we weten voor de toekomst. Ik deelde mijn standplaats met Jan Van Vaerenbergh van Landmark Libraries, een ervaring die voor herhaling vatbaar is. Het was een leuke en aanvullende samenwerking. We maken al plannen voor een volgende beurs ...


De vermoeidheid van verschillende korte nachten speelde mij na de beurs wel parten : stem kwijt (mijn kwebbel heeft in die twee dagen niet stil gestaan).

Je vindt trouwens nog enkele foto's op Picasaweb.

Een tweede leven voor Brugge

van onze redacteur ter plaatse
Dit weekend opent Brugge haar virtuele variant op SecondLife. Het bedrijf Metacon heeft mijn geliefde stad met haar prachtige gebouwen en straten virtueel nagebouwd. Dat is makkelijk, nu moet ik de deur niet meer uit om mijn bewonderende blik over het marktplein te laten ronddwalen.
De dood van SecondLife als marketing-instrument is al vaak aangekondigd. Dat maakt dit ambitieus project net zo merkwaardig. Zijn het vijgen na pasen of wordt het toch een succes?
Misschien wel. Want als marktplaats voor online handel en informatieverspreiding is SecondLife op dit ogenblik nu wel niet echt ideaal. Maar de onheilsprofeten gooiden het kind met het badwater weg. SecondLife is eigenlijk begonnen als een spelletje. Even ontsnappen aan de dagelijkse realiteit en rondzwerven als de ideale man/vrouw. En daar is zo'n virtueel Brugge natuurlijk perfect op zijn plaats.
Kijk eens aan. Alvast een nuttige toepassing van virtuele werelden. Want stel je eens voor dat je in het virtuele Brugge het Groeningemuseum binnenstapt en rondwandelt door de zalen. Je klikt een schilderij aan en je kan inzoomen op het beeld tot je de craquelures ziet. De nodige informatie krijg je zo op je virtuele schoot geworpen.
Een aanzet van deze realiteit zag ik op deVirtuele Rondleiding van de Beeldbank Leeuwarden. Je loopt rond in een museumzaal en ziet de kunstwerken in hun context. Inzoomen op de schilderijen kan heel eenvoudig. Een kleine stap nog naar volledige virtuele musea. Waarom niet in SecondLife? Of een andere virtuele wereld...

bron: SecondLifeCrew

Over informatiestress en geldverspilling

Vandaag was ik in Leuven in opdracht van het VCOB om een workshop te verzorgen over "wieden in vertrouwen". De bedoeling was om een set principes en instrumenten aan te reiken om op een meer beleidsmatige manier te kunnen de-selecteren in de collectie. Zeker eens de krachtige federated search-tool uitproberen (bèta-versie) die moeten toelaten om de catalogi van de zogenaamde netwerk-bibliotheken, bibliotheken die samen een soort decentraal magazijn gaan vormen, te doorzoeken.

Toen het ging over de principes van het wieden dwaalde de discussie af naar de massaal toegezonden folders en periodieken van de verschillende overheden. Volgens de Vlaams-Brabantse bibliotheken wordt de overgrote meerderheid van die enveloppes, dozen en een enkele keer een volledige pallet ongeopend verticaal geklasseerd.

De meeste van de folders, jaarverslagen en periodieken beantwoorden aan geen enkele informatiebehoefte en dienen waarschijnlijk ter eer en meerdere glorie van de beleidsvoerders. Daar staat dan tegenover dat de website van de betrokken overheden de laatste jaren echt wel goed in elkaar zit zodat eventuele informatievragen veel sneller (eventueel met de hulp van bibliotheekpersoneel) op het internet gevonden wordt. Hoe het verschil tussen de pull- en push-stromen ook hier relevant kan zijn. Of het verschil tussen zinloze marketing en zinvolle informatie ...

ZIZO en SISO

Donderdag jl. was er op de Bibliotheekschool van Gent de startdag voor de docenten. Het was een gemoedelijke vergadering met de collega's. Iedereen had er zin in om er opnieuw eens in te vliegen. Voor mij was het een nieuwe stap in mijn professionele loopbaan : tot vorig schooljaar was ik een quasi voltijdse docent, maar vanaf 1 september heb ik de grote stap gezet als voltijds zaakvoerder. Voor de Bibliotheekschool was het ook een kleine mijlpaal : in juni studeerden de eerste graduaats-cursisten af in het nieuwe curriculum. Tijd dus voor een stand van zaken. Aan de docenten werd gevraagd om hun cursussen aan elkaar voor te stellen, om overlappingen, tekorten, ... te detecteren.

Omdat ik dit jaar de meeste vakken moet doorgeven, kreeg Eva van mij "Classificatiebouw" op haar boterham en hebben we het vak samen maar voorgesteld. Terwijl de voorstelling van de andere vakken rustig doorkabbelde, was er bij dit vak toch de aanzet van inhoudelijke discussie. Helaas hadden we niet de tijd om dat volledig uit te diepen, maar voor mij toch wel een reden om mijn argumenten op een rij te zetten.

De discussie draaide rond het behouden/opnemen in het vak van de classificaties SISO, UDC en ZIZO. UDC is een oude, zeer uitgebreide analytische classificatie die gebruikt wordt in wetenschappelijke bibliotheken of gespecialiseerde instellingen. SISO is een zeer klassieke, enumeratieve classificatie die gebruikt wordt in openbare bibliotheken in Vlaanderen en Nederland. ZIZO is dan weer een vrij recente classificatie die steeds meer gebruikt wordt in Vlaamse openbare bibliotheken als een gebruiksvriendelijk alternatief voor SISO. ZIZO staat voor "zonder inspanning zoeken" en is een ironische en taalkundige knipoog naar het toch vrij gecompliceerde SISO.


Dit leidt soms tot hilarische misverstanden in discussies met Nederlanders omwille van de verschillende uitspraak van de "S" en de "Z" in beide landen.

Vooral het feit dat ik sceptisch was om ZIZO, dat steeds populairder wordt in de openbare bibliotheken, intensief te trainen in het reeds krappe tijdsbestek van dit vak, zorgde voor wat controverse.
Met het gevaar om met de ZIZO-adepten (opnieuw) in de clinch te gaan, mijn ideeën :

ZIZO :

• Is een schitterend systeem voor de OB !
• Heeft misschien zijn nut om te leren gebruiken in de initiatie
• Ik vind het niet nuttig om het te leren gebruiken in het graduaat (wel de filosofie/concept erachter te kennen), omdat :
  • het is een intuïtief en pragmatisch systeem, leert dus ook zichzelf aan
  • is enkel bruikbaar als plaatsingssysteem
  • is als classificatie zeer beperkt
  • heeft geen enkele didactische meerwaarde dan het systeem op zich en dus in zekere zin tijdverlies
  • ideaal om aan te leren op de werkvloer (in casu : de
    stage)

SISO en UDC :

• zijn type-cases
• leren de cursisten veel bij inzake de opbouw van een classificatie (ook door de tekortkomingen in beide systemen)
• zijn een ideaal instrument om cursisten vertrouwd te maken met het passief gebruik van classificaties in het algemeen
  (dus wel een didactische meerwaarde), de meeste cursisten
  zullen in verschillende soorten werkvormen nog steeds vooral
  passieve gebruikers van classificaties zijn.

Invulling : ik heb het aandeel van SISO en UDC stelselmatig afgebouwd ten voordele van "classificatiebouw en -audit" (tiens, leuke titel voor een workshop, moet ik onthouden ;-) ), en was van plan om dit aandeel ook steeds kleiner te maken tot cases binnen het totale aandeel van de cursus. Maar beide systemen zijn wel nuttig om tot op zekere hoogte beheerst te worden door de studenten. Mijn stelling was steeds, zelfs als geen enkele bibliotheek SISO of UDC nog gebruikt, het nuttig is om die classificaties te behandelen. Zo was ik van plan, als ik wat tijd had, om de in de praktijk onbruikbare facet-classificatie van Ranganathan in de les wat uit te diepen, omwille van het visionaire karakter van dat systeem.

"Met SISO en UDC in de vingers kunnen ze elke classificatie aan." Ik was dan ook van plan om mijn "eeuwenoude" oefeningen te herwerken in functie van het doorgronden van de systemen ipv het hanteren/beheersen ervan.

Ooit gehoord van ITIL ?

We hebben het hier reeds enkele keren gehad over informatie, dienstverlening en processen. Ook in aan de technologische kant denkt men (gelukkig) na over die zaken. De tijd dat softwareontwikkelaars zich alles konden permitteren en software klanten blij waren met wat toeters en bellen of een scheet in de fles, ligt gelukkig achter ons.

Een instrument dat daartoe heeft bijgedragen is ITIL (IT Infrastructure Library). Een framework van processen dat werd ontwikkeld door het Central Computer and Telecommunications Agency (CCTA) van de Britse overheid tijdens de jaren ’80, maar ondertussen overgenomen werd door het Office of Government Commerce (OCG)

Pol Staut, een collega-docent en zelfstandig management-adviseur, stuurde mij daarover een pak informatie, die ik nog steeds aan het verwerken ben. Die schaarse vrije tijd toch... Maar ik wil jullie de samenvatting toch niet onthouden.

Eén van de sterke punten van dit framework is dat het behoort tot het publieke domein. Microsoft bracht een eigen ITIL-variant uit: microsoft operational framework. "Het beschrijft een framework van 10 belangrijke processen van een servicegerichte IT-afdeling: 5 service processen en 5 service delivery processen meer gericht op beheer en planning waaronder service level management (SLA’s)."

Ondermeer het RIZIV implementeerde ITIL. Ik citeer even uit hun jaarverslag van 2005 :

"De ICT-dienst voerde in de afdeling I&O “service management” in. Dit houdt de beschrijving in van de werkprocessen van de afdeling en de standaardisatie op model van de algemeen geaccepteerde industriestandaard ITIL (IT Infrastructure Library). De overgang naar een klantgerichte service infrastructuur staat hier centraal.
In 2005 bracht de ICT-dienst de 1e werkprocessen in kaart, standaardiseerde ze en kocht de aangepaste software. Eind 2005 startte de ICT-dienst daadwerkelijk met een grondige reorganisatie van de ICT-helpdesk door het in gebruik nemen van een “call center” omgeving. Alle problemen en vragen van gebruikers worden in een 1e lijnsomgeving geregistreerd en indien mogelijk onmiddellijk opgelost of beantwoord. Via de helpdesktool kunnen de ICT-medewerkers alles opvolgen en zo nodig doorverwijzen naar een 2e of 3e lijn met een “ticketing” systeem.
Verdere uitbouw van de Service Desk en ITIL zal leiden tot het afsluiten van SLA’s (service level agreements) met de ICT-klanten in de organisatie."

Op wikipedia vind je een bevattelijk artikel over dit onderwerp.

(Met dank aan Pol Staut)

Screencast-o-matic

Leuk speelgoed ontdekt : Screencast-o-matic, nou ja, speelgoed. Het is leuk, maar biedt ook zeer veel professionele mogelijkheden. Zoals de naam zegt is het een programma om schermbewerkingen op te nemen, ideaal dus om instructievideo's te maken voor bepaalde software. Er bestaan natuurlijk meerdere instrumenten om dit te doen : je vindt een goede introductie en overzicht in deze wikipedia-pagina. Het speciale aan dit instrument is dat je het niet hoeft te downloaden. Het is een webbased-applicatie en werkt volledig onder je webbrowser. Java moet wel geïnstalleerd zijn. Na de opnames kun je video opladen naar de site van Screencast-o-matic of kun je die doorsturen via mail naar jezelf of iemand anders. Screencast-o-matic wordt op die manier ook een enorme database van instructievideo's.

Hier vind je trouwens een eigen proef : een korte introductie op Copernic Basic Agent.

Politici en Web2.0 (2) : YouTube en Podcasten

Het eerste YouTube-debat is een feit. Op 23 juli gingen de democratische kandidaten voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen met elkaar in de clinch op CNN, die samenwerkte met YouTube. Vragen van kijkers werden gepost op de video-website, wat soms originele of hilarische tussenkomsten opleverde. Het experiment leverde een levendig debat op. Volgens waarnemers, zoals Derk Jan Eppink in Knack, gaat het politiek campagnevoeren een nieuw tijdperk in.

In Vlaanderen blijven de experimenten beperkt : politici mogen niet podcasten, omdat die onder de wetgeving van politieke uitzendingen vallen. Ondertussen steekt Nederland ons opnieuw de loef af : daar zijn politici lustig aan het uitzenden over het net, zonder dat dit negatieve gevolgen heeft. Een overzicht vind je op de site van Podfeed.nl. Ondanks de heisa blijkt niet Wouter Bos het eerste podcastende parlementair te zijn.

Daar vind je trouwens ook de link naar de podcasts van de (voormalige) premier Verhofstadt. Helaas bleef het bij de eerste minister slechts bij enkele occasionele uitgezonden mededelingen. Een overzicht vind je op zijn site : http://www.premier.be/nl/.

Helaas blijken politici een conservatieve en opportunistische reflex te hebben tegenover Web2.0. Behalve in tijden van verkiezingen is de inzet van de nieuwe media in de politieke communicatie zeer mager, alleen blogs blijken aan te slaan, de ene al geïnspireerder dan de andere. Een uitzondering is Jurgen Verstrepen, die als oud televisie- en radiomedewerker natuurlijk de waarde van de nieuwe media inziet. Zijn pod- en videocast is wel reeds het voorwerp geweest van een gerechtelijke uitspraak.

In Vlaanderen is er, e-gov ten spijt, geen enkele gemeenteraad, provincieraad of parlement die uitgezonden wordt via het net. Het federale parlement (Senaat en Kamer) is wel rechtstreeks online en kun je in real-time of achteraf de zittingen van het parlement of commissies meevolgen.

Zoals ik in één van de volgende blogs ga aanhalen : een gedegen inzet van sociale media, ook in de politieke communicatie, staat of valt met een strategische visie en een volgehouden inspanning, ondanks het beperkte initiële succes. Hier sla ik een mea culpa : mijn eerste experimentele podcast is ook bij die unieke uitzending gebleven, maar ik neem me voor om er binnen enkele maanden er een periodiek gegeven van te maken.

De Belgische initiatieven van politici en beleidsmakers om via Sociale Media uit te zenden, mogen dan blijven bij experimenten in de tijdsperiode van de verkiezingen. Twee van de meest bekeken Belgische YouTube-video's blijken toch twee politici in de hoofdrol te hebben : Michel Daerden en Yves Leterme.

Politici en Web2.0 (1)

Ik was niet echt verrast door de titel in T-Zine bij een onderzoek van Web2.0 watcher Attentio en pr-bureau Hill & Knowlton : "Bloggers voorspellen verkiezingsuitslagen beter dan peilingen". De teneur van dit onderzoek is dat met de analyse van de blogs trends kunnen voorspeld worden.

Op de blog van Luc Van Braekel, een liberale internetondernemer, is er trouwens een heuse beschrijving van het onderzoek en de resultaten, met daarnaast interessant commentaar en eigen experimenten : "Heeft blogbuzz een voorspellende waarde bij verkiezingen?"

Waarom ik niet verrast was, is omdat dit in het verlengde ligt van de zogenaamde "Virtuele antropologie", die door analyse van de sociale media op het internet marktinformatie verzamelt. In de eerste plaats toepasbaar in een commerciële setting, maar ook makkelijk toe te passen in de politiek of de non-profit. Je vindt er enerzijds reacties op je diensten en producten (of jouw persoon of je instelling) en anderzijds ontdek je snel en goedkoop hun verwachtingen en wensen. Een goede inleiding op virtuele antropologie vind je op de site van Trendwatching.

In één van de volgende posts gaan we dieper in op politici en de audio-visuele technologieën op het web, dit naar aanleiding van het eerste grote YouTube-debat voor de democratische presidentskandidaten in de Verenigde Staten.

Over processen, informatie- en communicatiebeleid en klantentevredenheid

"Hebt u vragen bij de relatie met uw leveranciers, druk dan op toets één. Gratis advies over geschoffeerde klanten en klantonvriendelijke firma's, en wat eraan te doen valt. U hoort nog van ons. De verbinding wordt nu verbroken."
Zo begint het interview dat Chris de Stoop (Knack, 11 juli 2007) had met Egbert Jan Van Bel naar aanleiding van het zijn boek "Kloteklanten".

De aangehaalde cases klinken zo herkenbaar in de oren. De rode draad is dan ook dat veel ondernemers van oordeel zijn dat klanten een noodzakelijk kwaad zijn en de bedrijven enkel tijd kosten.

Naar mijn oordeel heeft het veel te maken met het doorschieten in een te rigide procesmanagement. Door alles in (geautomatiseerde) processen te stoppen, heeft men geen oog meer voor uitzonderlijke problemen van klanten. Bij het opstellen van het kwaliteitshandboek (de inventaris van processen) schiet men vaak tekort in de intrinsieke kwaliteit van de dienstverlening en hapert de klantentevredenheid.

Het artikel en het boek (maar dat heb ik nog niet gelezen) spraken mij vooral aan omwille van twee recente eigen ervaringen.

Ooit eens de klachtenlijn van Belgacom proberen te bereiken (ik veronderstel dat Telenet in hetzelfde bedje ziek is) ? Wanneer je de hele boomstructuur van keuzetoetsen doorworsteld hebt, heb je ontmoedigd de telefoon neergelegd. Of is je frustratie tot op het kookpunt gestegen en krijgt de eerste levende ziel die je aan de lijn krijgt de volle laag.

Een ander voorbeeld :
We zijn, of moet ik zeggen waren, klant bij Eismann, een leverancier aan huis van diepvriesproducten. Zeer makkelijk, ware het niet dat je nooit voorbereid bent wanneer de leverancier langs komt met (een weinig) tijdverlies bij beide partijen tot gevolg. De firma heeft er de afgelopen maanden iets op gevonden. Op gezette tijden krijg je telefoon met een elektronische stem die je meldt wanneer de leverancieer langs komt. Zeer efficiënt, maar niet effectief. De irritante telefoons hebben er immers voor gezorgd dat we de dienstverlening opzeggen.

Of hoe belangrijk het is dat men doordacht te werk gaat bij een informatie- en communicatiebeleid en niet enkel oog heeft voor efficiënte processen. Want ook luiheid kent zijn grenzen.

scenarioplanning en bibliotheken

De vrouw op de afbeelding is Lillian, een virtuele bibliothecaris. Ze stelt (nog) niet veel voor, maar is toch een leuke gadget.

De mogelijkheden van zo'n virtueel personage (denk ook maar eens aan Second Life) moeten ons toch aan het denken zetten over de toekomst van de bibliotheek. We kunnen er niet genoeg van bewust zijn dat we momenteel in een cruciaal tijdsgewricht zitten, strategische beslissingen die we nu nemen, zullen gevolgen hebben hoe onze bibliotheken er in de toekomst zullen uitzien.

Een ideaal instrument om na te denken over de "verre" toekomst is scenarioplanning. Het concept werd, zoals vele managementsprincipes, voor het eerst gebruikt in militaire kringen, maar vind in deze tijd steeds meer aantrok door de steeds complexer wordende maatschappij, de schaalvergroting en de globalisering, de tijdsversnelling bij de informatietechnologie en de kennisverbreding van het grote publiek, wat dan weer zorgt voor steeds meer individuele keuzevrijheid.

Scenarioplanning is een techniek die gebruikt wordt om de onzekerheid van toekomstige ontwikkelingen te reduceren. Het is een managementsinstrument dat kan gebruikt worden in het kader van strategische beeldvorming of om te anticiperen op de impact van ontwikkelingen in de verre toekomst.

De techniek bestaat er in om op een systematische manier en met het oog op alle mogelijke perspectieven mogelijke toekomstbeelden te schetsen. Aan de hand van een verhaal worden mogelijke veranderingen en toekomstige gebeurtenissen geschetst, maar de klemtoon komt toch vooral te liggen op de gevolgen ervan. Een goede introductie vind je hier, je dient je wel aan te melden.

De Vlaamse overheid maakte reeds de oefening door met scenarioplanning naar de volgende decennia te kijken. Hier vind je een pdf-document met de resultaten, met ondermeer veel aandacht voor de kennismaatschappij.

Intuïtief zouden volgende ideeën aanzetten kunnen zijn voor een scenarioplanning voor openbare bibliotheken :
De bibliotheek verdwijnt door de concurrentie van andere aanbieders van informatie, kennis, ontspanning, cultuur, ...
De bibliotheek wordt volledig digitaal
De bibliotheek wordt een gemeentelijke expertisecentrum
De bibliotheek wordt een leer- en kenniscentrum
De bibliotheek blijft de behoeder van betrouwbare en betaalbare informatie

Binnenkort gaan we trouwens over dit onderwerp een workshop aanbieden. Hou onze websites in het oog ...

Mislukken van IT-projecten te wijten aan een gebrek aan informatiemanagement ?

Enkele weken geleden verscheen in de vakpers (T-zine en Computable) de resultaten uit de ICT-barometer van Ernst & Young, die stelde dat minder dan de helft van alle ICT-projecten volledig succesvol is. Vooral CRM-systemen lijken bijna hopeloos om aan te beginnen.

Misschien verrassend voor mensen die de sector niet volgen, maar ook ander (en ouder) onderzoek bevestigd dit. In zijn state-of-the-art werk, "Buying information systems" toont David James dit aan met enkele duidelijke cases en gepubliceerd onderzoek.


Uit dat onderzoek blijkt dat tussen 1991 en 2001 wereldwijd de uitgaven voor informatietechnologie meer dan verdubbeld zijn. Maar wanneer men die uitgaven opsplitst in zinloze en zinvolle bestedingen, zien we dat de zinloze uitgaven veel sneller stijgen dan de zinvolle. Bedrijven die een immense IT-investering de mist zien ingaan, door te weinig inzicht in de informatienoden en te veel aandacht voor de technologische mogelijkeden zijn niet op één hand te tellen. De meeste bedrijfswebsites ogen zeer professioneel, hebben een zeer mooie grafische vormgeving en bieden, door hun dynamische databankkoppelingen ontelbare mogelijkheden, maar missen vaak elke ergonomie, accessebility en usability.

In veel organisaties worden de technische middelen die het informatiemanagement ondersteunen belangrijker ingeschat dan de informatie zelf. Veel managers hebben immers een obsessie voor technologie, die ongetwijfeld belangrijk is, maar vaak verkeerd aangewend wordt. Jaarlijks zou er jaarlijks meer dan een biljoen dollar uitgegeven worden aan IT, maar de vruchten van deze investeringen zijn eerder schaars. Bij datzelfde onderzoek heeft men immers vastgesteld dat er geen enkele correlatie bestaat tussen IT-investeringen en productiviteit, groei of winst.

Samenvattend zouden we kunnen stellen dat er (te) veel aandacht is voor de "container" (de technologie) en te weinig voor de "content" (de informatie). Een informatie-audit gevolgd door het opstellen van een informatie-kaart binnen een organisatie zou veel onheil kunnen voorkomen. Daar ga ik eens werk van maken, zie. ;-) (Het is immers mijn onderwerp voor een masterproef.)

Library Success : Wiki met best-practices voor bibliotheken

Library Success is een wiki met naslaginformatie en best practices voor iedereen die in een bibliotheek werkt. Het uitgangspunt is alle innovatieve ideeën en andere informatie over alle types van bibliotheken te verzamelen. Vaak krijgen bibliotheekinnovaties slechts een lokale bekendmaking en met deze wiki nodigen ze iedereen uit om deze informatie met de rest van de (bibliotheek) wereld te delen.

Achter deze wiki steekt een jonge bibliothecaris, Meredith Gorran Farkas, uit Northfield in de Verenigde Staten. Op haar portfolio staan al heel wat publicaties en presentaties over wiki's.

Deze wiki getuigt van een strategische visie over wat een wiki voor het bibliotheekpersoneel kan betekenen. Ik vond alvast reeds een pak nuttige informatie en interessante links, alhoewel er weinig informatie uit onze contreien te vinden is(aanvullen maar, I), op vele plaatsen nog lege categorieën (aanvullen maar, II) staan en bepaalde links wel zeer standaard zijn (Amazon, Yahoo, ...).

De Open Library is open

Een beetje ambitieus zijn mag. En dat zijn ze bij the Internet Archive. Ze namen het initatief voor Open Library. Nu nog een demo, maar binnen afzienbare tijd helemaal live.
Open Library wil alle boeken samen met bijhorende beschrijvingen voor iedereen beschikbaar maken. Iedereen die wil mag aan deze wiki meewerken. In de Open Library zal je alle (?) titelbeschrijvingen vinden. Als je geluk hebt en het boek is vrij van auteursrecht kan je het downloaden. Of anders word je doorgelinkt naar een online boekhandel zoals Amazon om het te kopen. Wil je het boek lenen? Een link naar je bibliotheek in de buurt helpt je op weg.
Dit zou wel eens wat moois kunnen worden. Ik ben overigens heel erg benieuwd want er ondertussen met Google Books zal gebeuren...

SecondLife: het begin van Web 3.0?

Als het van IBM afhangt is SecondLife de voorbode van (alweer) een nieuwe fase in de ontwikkeling van het internet. In hun persbericht 'Virtual worlds come to life at IBM' schetsen ze de toekomst van het internet. Het internet in 3D.
De beginjaren van het internet waren getekend door haar academische en technologische achtergrond. Websites met inhoud stonden centraal. Zaken doen was nog marginaal.
In een tweede fase nemen de gebruikers het roer in handen. (Weet u nog eind vorig jaar? Time magazine riep toen de 'internetgebruiker' uit tot persoon van het jaar 2006) Door samen te werken in Wiki's, blogs en andere mooie dingen dringt het internet diep door tot in heel wat aspecten van het dagelijks leven. In deze Web 2.0-wereld neemt de commerciële activiteit exponentieel toe met allerlei nieuwe diensten, producten en bijhorende jobs.
Door de huidige internettoepassingen te integreren in 3D-werelden ziet IBM nieuwe mogelijkheden voor organisaties en bedrijven. Verkopen, evenementen, samenwerken, training en opleiding, ...

Het is allemaal nog aftasten en zoeken. De Avatar die we al een tijdje op pad sturen in SecondLife is vaak verrast door eenzaamheid. Het is er niet zo druk op SecondLife als de berichten willen laten geloven. Maar zoals bleek uit de Panorama-uitzending vandaag : het al dan niet echt succesvol zijn van SecondLife doet er niet zo toe. De problemen die SecondLife, vooral op juridisch en fiscaal vlak, met zich meebrengt geven aan dat het om een baanbrekend nieuw fenomeen gaat.
Onze Avatar ter plaatse zal dus nog een tijdje verslag uit brengen.

Web2.0 : simpel uitgelegd

Ooit eens geprobeerd aan een buitenstaander uit te leggen wat RSS is of wat een Wiki kan betekenen ? Frustrerend nietwaar. Je kunt dit ook overlaten aan anderen, aan CommonCraft bijvoorbeeld. Op hun site vind je leuke en verhelderende filmpjes die met simpele bewoordingen het web2.0 uitleggen. Voorlopig hebben ze filmpjes over RSS, Wiki's en social networking. Niet meer uitleggen, wel tonen !

De toekomst van het boek ...

... zijn sacochen ! Wat er moet gebeuren met de massa afgedankte boeken bij een volgende digitaliseringsgolf tonen twee alumni van de Bibliotheekschool van Gent. De opening hebben we alvast gemist, maar de tentoonstelling in de Boekentoren in Gent is er nog tot 20 september.

Engels schrijven wordt kinderspel

De titel is helaas iets te rooskleurig, tenzij je van nature reeds de taal van Shakespeare machtig bent. Toch moeten velen onder ons op gezette tijden onze talenknobbel boven halen om een mail, rapport of presentatie in het Engels te brengen en dan is het opnieuw zweten om, zo niet foutloos, dan wel aanvaardbaar, Engels te schrijven. Met een goede spellingscontrole in je tekstverwerker kom je al ver, de grammatica ken je nog van op school, maar dan loop je vast op de woordkeuze. Daarvoor vond ik onlangs een schitterend hulpmiddel : de Free Thesaurus. Een zoekinstrument dat je in een mum overlaad met synoniemen, quasi-synoniemen, gelijkaardige begrippen, linken naar spellingvarianten, ... Betekenissen van woorden worden niet gegeven, maar je kunt onmiddellijk doorklikken naar de "Free Dictionary". Deze Free Thesaurus is trouwens een spin-off van een programma dat je kunt integreren in je tekstverwerker : de Mobysaurus. Dit ga ik één van de volgende weken eens testen, zie.

Google in kaart gebracht

In deze vakantieperiode even een kort berichtje tussendoor :
Ook nog steeds onder de indruk van de functionaliteiten van Google ? Google is reeds lang meer dan een zoekmachine : een mailclient, beeldbewerking, nieuwsdatabank, ... Zo kan ik nog een tijdje doorgaan. Een Franse website heeft getracht alle toepassingen letterlijk in kaart te brengen. Het resultaat ziet er niet uit, maar het vat wel alles eens duidelijk in één (en aanklikbaar) beeld samen. Is de kaart, door al de getekende verbanden, iets te chaotisch (zoals mindmappen ;-) ) dan hebben ze ook de gewone lijst opgemaakt. Opvallend : die is vollediger dan Google's eigen lijst, die ook steeds moeilijker vindbaar lijkt.

Leuker, maar helaas niet aanklikbaar, is Googleland, een kaart die getekend lijkt door Long John Silver (Treasure Island, weet je wel).

Een goede uitgangspositie om Google zelf in kaart te brengen is de tag-wolk van Blogoscoped, een organisatie die Google onofficiëel in kaart brengt.

Podcasten

Op Informatie 2007 (13 en 14 september) is er aandacht voor Web2.0 in de bibliotheek. Op de donderdagnamiddag komt eerst Eva Simon, een collega aan de Bibliotheekschool, met het concept van Bibliotheek2.0. Als je trouwens haar alias wil kennen klik dan hier. (oei, the cover is blown ;-) ). Zeer interessante en leuke blog trouwens !

Na Eva brengen Alexander en ik een praktische workshop over Web2.0-toepassingen (sociale software) in de bibliotheek. Zonder teveel in onze kaarten te laten kijken (we willen nog wat volk in de zaal hebben) toch reeds deze smaakmaker :
Als je wil starten met "Radio Bibliotheek" (of "tv-bibliotheek"), een eigen podcast maken, dan vind je een schitterend startpakket op de website van "Open Source en Standaarden in het onderwijs"

Wat zou je trouwens met de podcast (of videocast) aankunnen in je bibliotheek ? Een smaakmaker vind je bijvoorbeeld op de prettig chaotische website van DOK (De DiscOtake, Openbare Bibliotheek en het Kunstcentrum Delft).

Denk maar aan toepassingen als :
verzamelen van lokale en orale verhalen
het bereik van de sprekers in je bibliotheek vergroten
een boekenpraatje
het gedicht van de maand

(vul maar aan en andere tips zijn ook welkom voor onze presentatie)

De website van OSS in het onderwijs bulkt trouwens van de starterspakketten met open source software. Nog een tip om te starten met open source : de website van Socius. Bekijk ze en doe er je profijt mee.

Informatievaardigheden in de praktijk

Vandaag had ik het in Gent over het uitwerken van een strategie om het concept informatievaardigheden in de praktijk om te zetten. Een eenvoudige vraag, maar een niet zo evident antwoord. Ik heb een paar voorzetten gegeven op basis van ervaring in een vorig professioneel leven.
Wil je 'iets' doen met informatievaardigheden, dan kan een traject er volgens mij er zo uitzien:

1. bewustmakingsproces: er is een probleem
Informatievaardigheden, en dan uiteraard vooral het gebrek daaraan, is een probleem bij meerdere doelgroepen in deze informatiemaatschappij. Specifiek voor het hoger onderwijs komt het er volgens mij op aan om in de fase van het bewustmakingsproces de verschillende actoren (opleidingscoördinatoren, docenten, ...) te wijzen op concrete uitingen van het gebrek aan informatievaardigheden. Ik denk hierbij concreet aan: het niet respecteren van het auteursrecht bij gebrek aan voldoende kennis over wat mag en niet mag, te lang zoeken met weinig resultaat door een gebrekkige kennis van de kracht en zwaktes van zoekmachines als Google, de inefficiënte manier van het beheren van de gevonden informatie (gebrekkig persoonlijk informatiebeheer), ... Dit is een moeilijke niet te onderschatten stap: vertellen dat er een probleem is, terwijl weinig mensen dat effectief zo aanvoelen.

2. analyse van een curriculum aan de hand van een standaard: er bestaat een oplossing
Hoewel er meerdere standaarden voor informatievaardigheden bestaan, vind ik ACRL nog steeds een geschikt instrument om in kaart te brengen voor welke onderdelen van de competentiecluster informatievaardigheden er al oplossingen voorhanden zijn. Door de confrontatie van een curriculum en de ACRL-standaarden worden overlappingen en hiaten snel duidelijk.

3. kennis delen
De expertise die in de bibliotheken aanwezig is wordt best overgedragen aan vakdocenten, die de kennis kunnen integreren in hun cursussen. Assessment gebeurt dan ook best door hen in de context van hun vak, en niet als een afzonderlijk 'examen informatievaardigheid'.

4. aparte leerobjecten
Vanuit de bibliotheek kunnen er leerobjecten (klein en multimediaal?) ontwikkeld worden die aangeboden worden aan docenten en studenten. Wat is creative commons? Hoe beheer je je eigen (digitale) bibliotheek? Wat mag van de rechter en wat mag niet? Bijvoorbeeld.

Dit is geen academische stelling, maar een pragmatische aanpak. Wijs op het probleem, verzamel een groep van enthousiastelingen, kijk wat er al is en wat nog zou moeten zijn, integreer kleine stukjes leerobjecten die de informatievaardigheden van de student er doen op vooruit gaan op zoveel mogelijk verschillende plaatsen.

Ondertussen kan de echte wetenschappelijke discussie plaatsvinden, terwijl er op het terrein kleine maar concrete stappen worden gezet.
U mag het hierover met mij natuurlijk oneens zijn.

Refereren en citeren met Bibus

Ik ben momenteel mijn masterproef over strategisch informatiemanagement aan het voorbereiden en daardoor nog maar eens gestuit op de rompslomp die bibliografische voetnoten en bibliografieën met zich mee brengen. Referenties zijn nu eenmaal noodzakelijk, maar kunnen het werk enorm vertragen.

Omdat het belangrijk is dat refereren en citeren eenduidig gebeurt zijn er ook verschillende internationale referentiesystemen ontwikkeld, zoals de APA style, The Harvard style en de Vancouver style. In ons vakgebied durven we de, lichtjes archaïsche, isbd-regels te gebruiken, die ontworpen werden voor bibliotheekcatalogi .

In de academische wereld wordt al jaren gewerkt met gespecialiseerde software als Reference Manager, ProCite, Endnote, ... Zeer leuke instrumenten allemaal, zeer gebruiksvriendelijk en moeiteloos te integreren in een tekstverwerker, maar helaas niet gratis.

Open Office is ondertussen wel bezig om de bibliografische toepassingen uit te breiden, maar daar wil/kan ik niet op wachten. Waarschijnlijk zal het toch een eerder beperkte toepassing zijn.

Dus op zoek naar een open source-toepassing die ik kan integreren in OO-Writer. Gevonden : Bibus. De eerste tests zijn veelbelovend, maar het pakket kent toch een vrij moeilijke leercurve en het blijft switchen tussen twee toepassingen. Zie je dat niet zitten kun je ook eens LaTex uitproberen. Een set van verschillende pakketjes, die door ondermeer Universiteit Gent gebruikt worden en die rechtstreeks pdf-documenten genereren.

Bibus belooft "cite-while-you-write" en dat klopt, referenties worden zeer gemakkelijk toegevoegd en de bibliografie wordt automatisch aangemaakt.

Jan

De relevantie en relativiteit van web-usability

Niets dat zo snel evolueert als het internet. Een internettoepassing dat nu verschijnt, is reeds verouderd. Zo lijkt het althans.

Niet zo volgens de guru van de web-usability, Jacob Nielsen. Op zijn archaïsch aandoende, maar daarom ook zo duidelijke, website publiceerde hij afgelopen week een eigen onderzoek naar de evolutie van de web-usability van 1994 tot heden. Enkele bevindingen :

Slechts 10% van de vroegere usability problemen (zoals verdwalen of verkeerd interpreteren van de inhoud) raakten opgelost door de technologische vooruitgang. Deze problemen werden veel meer opgelost (22%) door het adaptief karakter van de surfende mens. De mens past zich aan aan de interface in plaats van omgekeerd. In andere woorden : het World Wide Web is makkelijker te gebruiken dan vroeger omdat mensen steeds meer ervaring hebben in de conventies van het web.

Volgens Jacob Nielsen zijn dan ook 80% van de inzichten over Web-usability uit de jaren negentig vandaag nog steeds relevant. Lang leve HTML !

Jan

Een dag zonder Google

Ken je dat : enkele dagen te laat tot de vaststelling komen dat je de verjaardag van een vriend vergeten bent ? Dan kun je natuurlijk proberen het achteraf goed te maken, maar het resultaat blijft vijgen na pasen.

Dit gevoel had ik toen ik daarjuist de post van Richard MacManus van vorige week las over de "Day without Google". Dat was vorige donderdag ... De bedoeling was om een dag geen gebruik te maken van Google of een andere zoekmachine van de Big Five (Google, MSN, Yahoo, Ask, AOL), maar te experimenteren met alternatieve zoekmachines. Een lijst van 100 alternatieven stond in een oudere post op Readwriteweb of op de site altsearchengines.

Heb je trouwens Kartoo of Clusty reeds uitgeprobeerd ? Ze bieden een functionaliteit die Google voorlopig moet ontberen : clustering, wat zorgt voor een grotere overzichtelijkheid van de resultaten.

Jan

Wikimatrix

Wil je een wiki opzetten, maar je weet niet waar te beginnen of welk product te kiezen ? Dan is Wikimatrix een goede start. Hier kun je via een wizard een vergelijkingstabel maken tussen de verschillende aanbieders afhankelijk van de gewenste functionaliteiten. Voor- en nadeel : je krijgt wel extreem veel informatie te verwerken.

Wil je allerlei wiki's en andere contentmanagementproducten uitproberen dan is opensourcecms een goede startsite. Hier kunnen allerlei cms-sen zonder scrupules uitgeprobeerd (of om zeep geholpen) worden. Na een refresh is alles opnieuw de oude.

Jan

Web2.0 : de naald en de hooiberg

Ook het gevoel dat je het overzicht over de verschillende Web2.0-diensten kwijt raakt ?
Gelukkig wordt ook dit gat in de markt gedempt. Zo zijn er steeds meer overzichten van deze diensten. Eén van de betere en bruikbare is Listio, een schitterend overzicht van alle mogelijke toepassingen en handleidingen. Zoals elke moderne zoeksite werken ze met een tag-wolk waarin de meest gebruikte zoektermen opgesomd staan. Daarachter werkt een uitgekiende classificatie, bij elke klik verschijnt een nieuwe lijst zoektermen om het zoekresultaat te verfijnen. Uiteraard is het zoals Web2.0 betaamd, de interactiviteit niet ver weg : bezoekers kunnen hun mening geven over elke toepassing. Zowel geschikt voor de vrijetijds- als voor de professionele gebruikers.

Jan

Marketing2.0 versie 2.0

Enige tijd geleden schreef ik een post over het gebruik en de meerwaarde van web2.0-toepassingen voor marketingdoeleinden. Met zeer beperkte investeringen en veel inventiviteit kun je tot een enorme hype komen. Het bekendste voorbeeld zijn de Mentos-filmpjes, die een enorme inpak hadden op Youtube en een marketingwaarde hadden die het jaarbudget van Mentos in de Verenigde Staten overschreed. Een nieuwe episode in de marketing2.0-soap las ik op de blog van Frank Watching. Over blenders en harken. Zeer leuk ! Helemaal in de Long Tail-gedachte...

Jan

Sutree

Ken je deze quote van Frank Zappa : "If you want to get laid, go to college. If you want an education, go to the library" ? Moest hij nog leven, zou Zappa misschien de laatste zinsnede vervangen door "surf on the web". Het is natuurlijk een dooddoener : het web als een plaats "lering en ontwikkeling" naast het "vertier en plezier", maar in de huidige context van Web2.0 wordt dat nog maar eens onderstreept. Naast virtuele gemeenschappen heb je virtuele leeromgevingen en naast "Youtube" heb je "Sutree" een verzameling van ruim 5000 videolessen die steeds maar aangroeit door de user generated content.

Interessante video-handleidingen over bijvoorbeeld marketing van podcastuitzendingen worden afgewisseld met aangename als "How to make a martini". De kwaliteitscontrole is in handen van de gebruikers (sterretjes !) en door een redactie die de inhoud controleerd. Alles wordt zeer goed ontsloten door de redactie (not so very much Web2.0 ;-) ). Komt nog bij dat de site genomineerd werd voor de CNET WebWare 100 Awards. Reden genoeg om een kijkje te nemen.

Haal alvast een virtueel diploma voor virtueel bloemschikken.
http://www.sutree.com/

Jan

Joomla in de bibliotheek

Enkele weken geleden vertelde ik nog op een opleiding voor bibliotheekpersoneel dat in de toekomst de nadruk steeds meer zal komen te liggen op "contentmanagement" in plaats van "collectiemanagement" en ik verwees toen ook naar de mogelijkheden dat een "echt" contentmanagementsysteem (cms) voor een bibliotheek kan betekenen. Eén van de grote weerstanden om een cms in de kleinere bibliotheken te introduceren, is de kostprijs van de commerciële producten. Maar er zijn alternatieven : ik werk reeds geruime tijd met het gratis open source-product "Joomla" en ben over de functionaliteiten zeer tevreden.

Jaja, ik weet het, ik heb te weinig tijd om mijn website regelmatig te onderhouden, maar omdat ik het ook zo graag zelf doe, kom ik er niet toe om het uit handen te geven. 'k Zal het toch eens moeten overwegen, nu Maarifa steeds groter wordt.

Op één van zijn laatste posts had Edwin Mijnsbergen (Digitaal inlichtingenwerk) het ook over dit onderwerp een haalde een zeer (en tot voor kort voor mij onbekende) interessante site aan :

Joomla in Libraries : http://www.joomlainlibrary.com/home/

Het bezoeken waard !

Jan

Het einde nabij voor het papieren boek ?

In Zuid-Korea stelde L.G.Philips LCD op 21 mei de opvolger voor van hun één jaar oude flexibel e-paper. Dat is een scherm dat kan plooien, ocharme een 0,3 mm dik en een zeer goede beeldkwaliteit bezit (vergelijkbaar met een foto). Ditmaal betreft het een kleurenscherm. De ontwikkelaars hebben veel toepassingen in gedachten. Waar niet over gesproken wordt, is dat het einde van het papieren boek opnieuw een stapje dichterbij staat. Of niet ... (wordt vervolgd)

Jan

Meer info : http://www.lgphilips-lcd.com/

(link foto : http://www.itnewsonline.com/)