Collecties evalueren

Momenteel ben ik voor de provincie Vlaams-Brabant druk in de weer met een opleidingstraject rond collectiemanagement. Maandag hadden we het over collectieontwikkelingsplannen. Vrijdag zullen we het voornamelijk hebben over het evalueren van collecties. Je collectie (laten) onderzoeken kan vanuit twee oogpunten : via kwalitatief onderzoek door gebruikers en experten te ondervragen (zoals de conspectus-methode, critical incidence onderzoek, ...). Maar je kunt ook kiezen voor een kwantitatieve aanpak (cijfertjes !). Dan ga je aan de slag met materiaal uit je eigen systeem of uit andere systemen (benchmarken). In de afgelopen halve eeuw zijn tal van methodieken ontwikkeld en die hebben geleid tot afgeleide producten zoals C-Opt en RCB. Er ontstonden ook geïntegreerde modellen, die een kwalitatieve en kwantitatieve input combineren, zoals het PMC-model van bureau Leemans. Deze instrumenten worden reeds in tal van bibliotheken gebruikt.

Wij gaan ons vrijdag concentreren op de "oer-modellen", die uitgaan van statistisch onderzoek naar de circulatie van de collectie. De bekendste modellen zijn de use-factor, z-score, Gütersloh, Münster, McClellan en Doucet-Larbre. Informatie over deze modellen is vooral anderstalig (Duits, Engels en Frans). Sabina Lauro, momenteel biblithecaris in Jette, bundelde enkele jaren geleden de genoemde modellen in haar eindwerk : "Boeken in cijfers : toepassing van kwantitatieve methoden voor de collectievorming in een openbare bibliotheek" (Bibliotheekschool Gent). Daarvan heb ik dankbaar gebruik gemaakt.

Om deze modellen wat makkelijker uit te proberen, heb ik ze in een rekenblad gestopt. Het is nog een draft-versie, maar het zou reeds perfect moeten werken. Je kunt het rekenblad (opgelet : ODS-formaat, Open Office) met de kant en klare formules downloaden via deze link.

Er wordt (nog) geen handleiding bijgevoegd, maar doe-het-zelvers zullen hun weg wellicht wel vinden. Toch enkele aandachtspunten :

• De eerste kolom is steeds de onderverdeling van de rubrieken


• In het gele vakje (onderaan) wordt het aantal materialen gevraagd waarvoor er budget is, dit kan berekend worden door het vooropgestelde budget te delen met een een gemiddelde boekenprijs


• Het rekenblad is (deels) beveiligd, maar je hebt geen paswoord nodig om aan de formules te raken


• Om eventuele foutmeldingen te vermijden : de overbodige rijen invullen (eventueel met een 0) of wissen

Op dit werk is een Creative Commons Licentie van toepassing.